Парсы шығанағындағы ынтымақтастық кеңесінің елдерінде темекіге қарсы күрес жөніндегі шараларды іске асыру, 2008-2020 жж.

Format
Scientific article
Publication Date
Published by / Citation
Monshi, S.S., Ibrahim, J. Implementation of tobacco control measures in the Gulf Cooperation Council countries, 2008–2020. Subst Abuse Treat Prev Policy 16, 57 (2021). https://doi.org/10.1186/s13011-021-00393-8
Keywords
WHO FCTC
Middle East
tobacco control

Парсы шығанағындағы ынтымақтастық кеңесінің елдерінде темекіге қарсы күрес жөніндегі шараларды іске асыру, 2008-2020 жж.

Темекiге қарсы күрес жөнiндегi негiздемелiк конвенцияны (ФКТК) Дүниежүзiлiк денсаулық сақтау ұйымы (бұдан әрi - ДДҰ) темекiге сұраныс пен ұсынысты азайтуға көмек көрсету мақсатында әзiрлеген. 2020 жылы ФКТК құрамына темекіге қарсы күрестің ұсынылған шараларын іске асыруды мақұлдаған 182 мемлекет кірді.

2006 жылғы тамызға қарай Бахрейн, Кувейт, Оман, Катар, Сауд Арабиясы, Біріккен Араб Әмірліктері (БАӘ) елдерін қоса алғанда, Парсы шығанағындағы ынтымақтастық кеңесі (МҚК) ДДҰ ФКҚ-ны ратификациялады. Бірегей саяси, мәдени және діни контекстті және темекі өнеркәсібінің темекіні пайдалануға ықпал ету жөніндегі белгілі күш-жігерін ескере отырып, ФКТК шараларын саясатқа көшіруге мұқият сараптама жасау қажет болды. Бұл зерттеу МҚК-ның алты елі шеңберінде ұлттық деңгейде темекіге қарсы күрес жөніндегі ФКТК іс-шараларының іске асырылуын бағалауға бағытталған.

ФКТК-ны іске асыру туралы баяндамасында елдерге ФКТК шараларын іске асырудағы олардың ілгерілеуі туралы негізгі сауалнаманы толтыру ұсынылды. Сауалнамадағы көптеген сұрақтарға жауаптар баяндау форматында болды. 

МҚК елдерінде жүзеге асырылған ФКТК шаралары жиналып, кодталды. Трендтер мен нұсқалар 2008 - 2020 жылдар аралығындағы іске асырылу барысын зерттеді.

Нәтижелер көрсеткендей, МҚК елдері темекіге сұраныс пен ұсынысты көздейтін ФКТК-ның көптеген шараларын жүзеге асырды, бұл ретте елдер арасында төменде көрсетілгендей белгілі бір вариациялар бар:

  • Бахрейн мен Катар ФКТК шараларын жан-жақты жүзеге асырды
  • Кувейт пен Оман ФКТК шараларының ең аз санын жүзеге асырды.
  • МҚК-ның барлық елдері жұмыс орындарында темекі шегуге мүлдем тыйым салды, ал үш ел мейрамханаларға (Бахрейн, Сауд Арабиясы және БАӘ) ішінара тыйым салды.
  • МҚК елдерінде темекі бағасына байланысты шараларды жүзеге асыру және темекінің заңсыз саудасын жою баяу жақсарды.
  • Тек Оманның ғана БАҚ-та көрсетілген темекі хабарландыруларына шектеулері бар.
  • МҚК елдерiнiң көпшiлiгiнде темекiнi буып-түюге, кәмелетке толмағандарға сатуға, оны сатуға байланысты ФКТК iс-шараларын iске асыруда прогресс бар.

Парсы шығанағы аймағындағы темекi өнеркәсiбiнiң ықпалын ескере отырып, алынған қорытындылар темекiге қарсы күрес шараларының таралуын бақылау және олардың тиiмдiлiгiн бағалау үшiн тұрақты қадағалау қажеттiлiгiн болжайды. Темекiнi пайдалану мәселелерiн тиiмдi шешу мақсатында халықаралық, ұлттық, жергiлiктi деңгейдегi саяси мiндеттеме қажет.